Sporen van oorlogsgeweld

"(...) Bij het zien van zijn graf kwam hij pas echt tot leven."

Bart Sorgedrager, geboren na de Tweede Wereldoorlog, heeft zijn oom Bert Wolters nooit gekend. Toch besluit hij tot een fotografische zoektocht naar dit familielid, die in 1944 als vlieger bij het 322 Squadron van de Koninklijke Luchtmacht is verongelukt. Hij is namelijk gefascineerd geraakt door de geschiedenis van dit oudste Squadron van de KL en de bijdrage die zijn oom aan de oorlogsstrijd heeft geleverd. Hij probeert met zijn foto’s een antwoord te geven op de vraag wat er 50 jaar na de oorlog nog rest van de vliegbases waar het 322 Squadron van juni 1943 tot mei 1945 gestationeerd is geweest en herdenkt op deze gepaste wijze tevens zijn oom Bert Wolters, die net als vele anderen in het vergeetboek terecht is gekomen vanwege het feit dat hij het einde van de oorlog niet wist te halen.

De jeugd van nu heeft nog maar weinig binding met oorlogsgraven uit de eerste of zelfs tweede wereldoorlog. Terecht merkt Sorgedrager op dat het onvermijdelijk is dat ervaringen uit de eerste hand verloren zullen gaan, maar dat landschappen veel langer in staat zijn de herinneringen met zich mee te dragen. Omdat veel bases gesloten zijn of worden, zullen ook deze sporen, in de vorm van overblijfselen van start-en landingsbanen, maar ook gebouwen, langzamerhand verdwijnen. Bart fotografeert vliegvelden als Biggin Hill, West Malling en Hawkinge, waar het oorlogsgraf van zijn oom zich bevindt. Ook enkele vliegvelden uit Nederland, waaronder die van Woensdrecht en Schijndel passeren de revue. Elders, niet in dit boek, kwam ik de term “schuldige landschappen” tegen, maar niet zo schuldig dat de sporen van het oorlogsgeweld niet snel kunnen verdwijnen. Monumenten zullen ons slechts resten, zoals de herdenkingskapel op Biggin Hill, één van de belangrijkste vliegvelden uit de Battle of Britain.

Na de tweede wereldoorlog, in 1947, ging het Squadron (een Jachtvlieg Afdeling) naar Indië, om de daar reeds aanwezige luchtmacht te versterken. Een jaar later vertrok mijn vader als 19 jarige vrijwillig dienstplichtige naar Indië (Java) met de M.S. Johan van Oldenbarnevelt, passeerde op 19 oktober 1948 – zijn verjaardag - de evenaar, om daarna in Tandjong Priok aan land te gaan.

Boek:
Sorgedrager, B
322 Squadron: Sporen van zijn verleden, lijnen in de geschiedenis, Den Haag: Sectie luchtmachthistorie van de Staf van de bevelhebber der Luchtstrijdmachten, 1993

Dit boek heb ik in kunnen zien bij de bibliotheek van het Nederlands Fotomuseum

Voor verhaal en foto's over Bert Wolters (overigens niet van Sorgedrager) zie verder deze website aangezien de foto's daarop beveiligd zijn.